Ποια είναι τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης;

Παιδί        

Η παιδική σεξουαλικότητα είναι μια εμπλοκή των αισθήσεων με σκοπό την αναζήτηση ευχάριστων, ικανοποιητικών συναισθηματικών ερεθισμάτων, που βοηθάνε το παιδί να σχηματίζει μια θετική εικόνα για τον εαυτό του και το σώμα του.

Ποια είναι τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης;

Από τη γέννηση ως και τους 18 μήνες περίπου (στοματικό στάδιο κατά τον Freud), η στοματική περιοχή (τα χείλη, η γλώσσα, ο στοματικός βλεννογόνος), αποτελεί την ερωτογενή ζώνη του παιδιού. Στο στάδιο αυτό, το μητρικό στήθος ή το υποκατάστατο του αποτελούν το πρώτο αντικείμενο της σεξουαλικής επιθυμίας. Ο θηλασμός ισχυροποιεί το δέσιμο βρέφους και μητέρας. Το βρέφος εξαρτάται ψυχοσυναισθηματικά από τη μητέρα και η μητέρα αποτελεί το πρώτο αντικείμενο αγάπης, αλλά του θέτει και τις πρώτες απαγορεύσεις. Το βρέφος, για να έχει μια ομαλή ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη, χρειάζεται μια μητέρα που θα του προσφέρει αισθήματα αγάπης και στοργής, που θα έχει μια σταθερή συμπεριφορά απέναντί του και θα του προσφέρει την ισορροπία, την ασφάλεια και τη συναισθηματική κάλυψη που αυτό χρειάζεται.

Από τους 18 μήνες περίπου ως και τα 3 με 4 έτη του παιδιού (πρωκτικό στάδιο κατά τον Freud), το παιδί αρχίζει και ελέγχει τους σφιγκτήρες ούρησης και αφόδευσης. Επίσης, αναπτύσσεται και τελειοποιείται ο λόγος του και επικοινωνεί λεκτικά με το περιβάλλον του, ενώ και το μυϊκό του σύστημα βελτιώνεται συνεχώς. Στο στάδιο αυτό αναπτύσσονται η επιθετικότητα, η αμφιθυμία, το πείσμα, η οργή. Οι γονείς θέτουν τις πρώτες απαγορεύσεις και τα πρώτα «πρέπει». Το παιδί για να αντισταθεί σε αυτή τη γονεϊκή εξουσία, συγκρατεί στους σφιγκτήρες του και δεν αφοδεύει. Όταν πάλι θέλει να εισπράξει ένα μπράβο και πάλι χρησιμοποιεί τους σφιγκτήρες με την εξώθηση, όπου αφοδεύει και αισθάνεται ανακούφιση, αλλά και ικανοποιεί τους γονείς που βλέπουν ότι τα μέτρα διαπαιδαγώγησής τους είναι αποτελεσματικά. Συνοπτικά θα λέγαμε ότι κατά το πρωκτικό στάδιο σκιαγραφούνται οι πρώτες και πολύ καθοριστικές ηθικό-κοινωνικές εγγραφές του αυριανού ενήλικα.

Από τα 3 χρόνια του παιδιού ως τα 6 περίπου χρόνια (φαλλικό στάδιο κατά τον Freud), το παιδί αρχίζει και διαμορφώνει την ταυτότητα του φύλου του και διαπιστώνει τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Στο στάδιο αυτό, φαίνεται πια καθαρά ότι τα ενδιαφέροντα και τα αντικείμενα, τα παιχνίδια και οι σχέσεις του με τους γονείς και τους συνομηλίκους, λαμβάνουν ένα διαφορετικό προσανατολισμό ανάλογα με το φύλο του παιδιού. Οι διαφορές των φύλων, η τεκνοποιία, ο τοκετός ακόμη και οι σεξουαλικές σχέσεις των γονέων αποτελούν ζητήματα που βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Το αγόρι αισθάνεται δυνατό που έχει πέος και το κορίτσι μειονεκτικά γιατί δεν έχει. Ο τρόπος με τον οποίο βιώνει το παιδί το φύλο του έχει τεράστια σημασία στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Η ταυτότητα του φύλου γίνεται πια πιο συγκροτημένη και κατασταλαγμένη, οι ανατομικές διαφορές δημιουργούν με τη σειρά τους ψυχικές διαφοροποιήσεις αλλά και ταυτίσεις. Την περίοδο αυτή ο πατέρας και η μητέρα καλούνται να βρίσκονται δίπλα στα παιδιά τους και να ισχυροποιούν τους ρόλους τους. Πιο συγκεκριμένα, το κορίτσι πρέπει να ταυτιστεί με τη μητέρα και το αγόρι με τον πατέρα. Οι ταυτίσεις με τον ομόφυλο γονιό, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τον ψυχοσεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου.

Την περίοδο από τα 6 μέχρι τα 11 χρόνια του παιδιού (λανθάνον στάδιο κατά τον Freud), το παιδί πηγαίνει στο σχολείο και δραστηριοποιείται κοινωνικά. Η κοινωνία παίζει σημαντικό ρόλο την περίοδο αυτή, αφού τα «όχι» και τα «πρέπει» της, μπορεί να επιβραδύνουν τη σεξουαλική κοινωνική ωρίμανση του παιδιού και να του δημιουργήσουν ταμπού και προκαταλήψεις. Από την άλλη, αν η κοινωνία προβάλλει ανοιχτά ερεθίσματα, τότε, μειώνεται η λανθάνουσα σεξουαλική περίοδος του παιδιού και αυτό αφυπνίζεται. Στο στάδιο αυτό, τα παιδιά δημιουργούν ομόφυλες σχέσεις και εξιδανικεύουν το φύλο τους. Γίνονται συζητήσεις σεξουαλικού περιεχομένου και κατά το τέλος του σταδίου αυτού, ο αυνανισμός γίνεται για την αναζήτηση της συνειδητοποιημένης ηδονής.