Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς

Μαρούλα Κλίαφα

Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς

Αποτελεί απόσπασμα του επιστολικού μυθιστορήματος Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς, το οποίο έχει ιδιωτικό ή προσωπικό χαρακτήρα.

Ιστορία: δύο κορίτσια, η Βερόνικα και η Ελένη επικοινωνούν με επιστολές, στις οποίες αφηγούνται γεγονότα από τη ζωή τους και περιγράφουν σκέψεις και συναισθήματα.    Θεματικά κέντρα: α)Ο «ξένος» στη σύγχρονη κοινωνία και β)σύγχρονη πολυπολιτισμική και πολυεθνική κοινωνία και ανάγκη αποδοχής του «διαφορετικού».

    Μύθος: Πολλοί άνθρωποι αρνούνται να αποδεχθούν τη διαφορετικότητα.

Ο παππούς και το εγγονάκι

Λέων Τολστόι                                    
Ο παππούς και το εγγονάκι

Διήγημα: είναι ένα από τα 3 είδη (νουβέλα, μυθιστόρημα)         

Χαρακτηριστικά του:             

α)συντομία

β)πυκνότητα γλώσσας και περιεχομένου

γ)λιτότητα εκφραστικών μέσων – απλή πλοκή (ευθύγραμμη εξέλιξη γεγονότων)

δ)αληθοφάνεια (η ιστορία θα μπορούσε να είναι αληθινή)

ε)έχει συγκεκριμένο χώρο και χρόνο

στ)θέματα από την καθημερινή ζωή

ζ)ένας κεντρικός ήρωας που περιστοιχίζεται από άλλους δευτερεύοντες.

Το πιο γλυκό ψωμί

Λαϊκό παραμύθι                                     
Το πιο γλυκό ψωμί       

Το παραμύθι: 

α)ψυχαγωγεί τους ανθρώπους  

β)διευρύνει τη φαντασία και τις γνώσεις τους

γ)καλλιέργησε την αφήγηση και έγινε πρόδρομος της λογοτεχνίας  

δ)μας δίνει πληροφορίες για το παρελθόν και

ε)αποτελεί μαζί με το δημοτικό τραγούδι τη σημαντικότερη γλωσσική και λογοτεχνική εκδήλωση του λαού. 
    Σύμφωνα με το περιεχόμενό τους διακρίνονται σε μυθικά, εξωτικά, διηγηματικά, θρησκευτικά, σατιρικά, ιστορίες με ζώα (Αίσωπος) κ.α. Τα παραμύθια μιας χώρας είναι συνήθως παραλλαγές ενός παγκόσμιου προτύπου. 

Κ. Π. Καβάφης, Στα 200 π.Χ.

Κ. Π. Καβάφης (1863-1933)

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, με τις ιδιότυπες εμπειρίες που του πρόσφερε η ζωή της ελληνικής παροικίας, μακριά από την επίδραση που ασκούσε στους λογοτεχνικούς κύκλους της Αθήνας η ισχυρή προσωπικότητα του Παλαμά, ηγετική φυσιογνωμία της Νέας Αθηναϊκής Σχολής και της γενιάς του 1880. Με τη μελέτη κατόρθωσε να γίνει βαθύς γνώστης της ελληνικής ιστορίας και φιλολογίας (ιδιαίτερα των ελληνιστικών χρόνων) καθώς και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Μολονότι χρονολογικά ανήκει στη γενιά του 1880, το έργο του έχει πολλά νεωτερικά στοιχεία και έτσι θεωρείται πρόδρομος της μοντέρνας ποίησης. Είναι ο πιο γνωστός Νεοέλληνας ποιητής εκτός Ελλάδας και ο περισσότερο μεταφρασμένος σε ξένες γλώσσες. Το έργο του έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς ξένους ποιητές και λογοτέχνες. 

Δημιούργησε μια ποίηση ιδιότυπη με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

-          μετατόπιση του χρόνου του ποιήματος στην Αλεξανδρινή εποχή

-          συμβολισμός

-          διδακτικός τόνος

-          θεατρικότητα

-          λεπτή ειρωνεία

-          ρεαλισμός

-          υποβολή – υπαινικτικότητα

-          αίσθηση του τραγικού

-          στοχαστική – φιλοσοφική διάθεση

-          γλωσσική ακρίβεια – ευστοχία

-          πρόκειται στο σύνολό της για μια ποίηση αντι-λυρική (χωρίς τις παραδοσιακές λυρικές εξάρσεις) που συχνά γίνεται πεζολογική.

Φάσεις του έργου του Καβάφη:

α) 1884-1894: πρώιμη φάση (ρομαντισμός)

β) 1894-1903 (συμβολισμός)

γ) 1900-1933 (ποιητικός ρεαλισμός)

Τα ποιήματα του Καβάφη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

-          Ιστορικά: αναφέρονται σε ιστορικά περιστατικά – ιδιαίτερα της Ελληνιστικής Εποχής – μέσα από τα οποία εκφράζονται σύγχρονες καταστάσεις

-          Φιλοσοφικά-Διδακτικά: εκφράζουν απόψεις πάνω σε θέματα και προβλήματα της ζωής, όπως η μοίρα, το χρέος, η ματαιότητα των ανθρώπινων μεγαλείων, η «ύβρις», κλπ, και χαρακτηρίζονται για τον διδακτικό-παραινετικό τους χαρακτήρα. Κάποια από αυτά είναι «παραινέσεις προς τους ομοτέχνους» του ποιητές για την ποίηση

-          Ερωτικά: συνδυάζουν τον ερωτισμό με τον αισθητισμό (υπερβολικό ενδιαφέρον για τη μορφή του ποιήματος = μεγάλο ενδιαφέρον για τα μορφικά-εξωτερικά χαρακτηριστικά του ποιήματος και όχι μόνο για το περιεχόμενό του)

Ωστόσο, ο κόσμος που εκφράζει ο ποιητής είναι ενιαίος.

Η γλώσσα του Καβάφη είναι ιδιότυπη όπως και η ποίησή του. Είναι δημοτική, με τύπους της καθαρεύουσας (ένα ίσως ηθελημένο πεζολογικό, ρεαλιστικό στοιχείο) και με τις ιδιαιτερότητες του Κωνσταντινουπολίτικου ιδιώματος.

Ο στίχος του σε ιαμβικό ρυθμό είναι ελεύθερος, πολύ κοντά στον πεζό λόγο, αλλά πολύ προσεγμένος ως προς τη μορφή του.

Ο Καβάφης αναγνώρισε (δημοσίευσε) συνολικά 154 ποιήματα. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ποιητές, όχι μόνο της Ελληνικής αλλά και της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.

Κ. Π. Καβάφης, Στα 200 π.Χ. (1931)

Το ποίημα αυτό είναι το προτελευταίο που δημοσίευσε ο Καβάφης (1931) και ανήκει στα λεγόμενα ιστορικά. Το είχε συνθέσει πολλά χρόνια νωρίτερα –πιθανότατα το 1916 (;). Ο Κ. Π. Καβάφης με τον τίτλο του ποιήματος και με τα λόγια περηφάνιας ενός ανώνυμου ομιλητή («Εμείς οι Αλεξανδρείς…») ορίζει το θέμα του: η ακμή και η παρακμή δύο κόσμων και τρόπων ζωής (της Σπάρτης με τη φυλετική αξιοπρέπεια και εγωισμό και του Ελληνισμού των Ελληνιστικών βασιλείων). Η αξιολόγηση της άρνησης των Λακεδαιμονίων να πάρουν μέρος στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου από έναν Έλληνα των ελληνιστικών χρόνων, με βάση την ιστορική πήρα της εποχής του. 

Η Παραφορά...

Αρκετό καιρό πριν η Παραφορά αποφάσισε να καλέσει όλα τα συναισθήματα για μια ασυνήθιστη εύθυμη συγκέντρωση, άπαξ και συγκεντρώθηκαν όλοι για έναν καφέ, η Παραφορά για να ζωντανέψει την συνάντηση πρότεινε: "παίζουμε κρυφτό;"

"Κρυφτό; Τί είναι;" ρώτησε η Περιέργεια...

Η τελευταία λέξη που θα ακουστεί...

Γη
Γκρεμίστε όλη την Ελλάδα σε βάθος 100 μέτρων.
Αδειάστε όλα τα μουσεία σας, από όλον τον κόσμο.
Γκρεμίστε κάθε τι Ελληνικό από όλο τον πλανήτη…
Έπειτα σβήστε την Ελληνική γλώσσα από παντού.
Από την ιατρική σας, την φαρμακευτική σας.
Από τα μαθηματικά σας (γεωμετρία, άλγεβρα)...
Από την φυσική σας, τη χημεία...
Από την αστρονομική σας...
Από την πολιτική σας...
Από την καθημερινότητα σας.

Διαγράψτε τα μαθηματικά, διαγράψτε κάθε σχήμα, κάντε το τρίγωνο-οκτάγωνο, την ευθεία-καμπύλη, σβήστε την γεωμετρία από τα κτίρια σας, τους δρόμους σας, τα παιχνίδια σας, τα αμάξια σας, σβήστε την ονομασία κάθε ασθένειας και κάθε φαρμάκου, διαγράψτε την δημοκρατία και την πολιτική, διαγράψτε την βαρύτητα και φέρτε το πάνω κάτω, αλλάξτε τους δορυφόρους σας να έχουν τετράγωνη τροχιά, αλλάξτε όλα τα βιβλία σας (γιατί παντού θα υπάρχει και έστω μια ελληνική λέξη), σβήστε από την καθημερινότητα σας κάθε ελληνική λέξη, αλλάξτε τα ευαγγέλια, αλλάξτε το όνομα του Χριστού που και αυτό βγαίνει από τα Ελληνικά και σημαίνει αυτός που έχει το χρίσμα, αλλάξτε και το σχήμα κάθε ναού (να μην έχει την ελληνική γεωμετρία), σβήστε τον Μέγα Αλέξανδρο, σβήστε όλους τους Μυθικούς και Ιστορικούς ήρωες, αλλάξτε την παιδεία σας, αλλάξτε το όνομα της ιστορίας, αλλάξτε τα ονόματα στα πανεπιστήμια σας, αλλάξτε τον τρόπο γραφής σας, χρησιμοποιήστε τον αραβικό, διαγράψτε την φιλοσοφία, διαγράψτε, διαγράψτε, διαγράψτε…

Θα πείτε «δεν γίνεται».

Σωστά, δεν γίνεται γιατί μετά δεν θα μπορείτε να στεριώσετε ούτε μία πρόταση! Δεν γίνεται να σβήσει η Ελλάδα, ο Έλληνας, η προσφορά του πάνω σε αυτόν τον πλανήτη… Η πρόκληση πάντως ισχύει.»

Jean Richepin