Έκτορας και Ανδρομάχη ΡΑΨΩΔΙΑ Ζ 369-529

22^η μέρα της Ιλιάδας, πύλες – τείχη Τροίας και ανάκτορο Τροίας

Η ποιητική λειτουργία της σκηνής: Σε μια κρίσιμη για του Τρώες στιγμή του πολέμου, ενώ το σχέδιο δικαίωσης του Αχιλλέα δεν έχει τεθεί ακόμα σ’ εφαρμογή, ο ποιητής μας γνωρίζει το πρωτοπαλίκαρο των Τρώων, τον Έκτορα ως σύζυγο και πατέρα και όλα όσα αυτός υπερασπίζεται στο πεδίο της μάχης. Η σκηνή είναι μια ειρηνική ανάπαυλα στα πολεμικά επεισόδια που προηγούνταν και σ’ αυτά που θ’ ακολουθήσουν. Ο Έκτορας θα πρωταγωνιστήσει στο εξής στις ήττες των Αχαιών κουβαλώντας όμως πάνω του τη σκιά του θανάτου του και τις προφητείες για την καταστροφή της Τροίας. Φαίνονται οι ανθρώπινες πλευρές των ηρώων και κατά συνέπεια και ο ανθρωπισμός του Ομήρου

και προβάλλει και ένα αντιπολεμικό μήνυμα. 

σκηνή	σκηνικό	τίτλος
1η 369 - 389	Ανάκτορο Έκτορα	Αναζήτηση Ανδρομάχης από τον Έκτορα
2η 390 - 494	Σκαιές Πύλες	Συνάντηση – συνομιλία Έκτορα και Ανδρομάχης
3η 495 – 502	Ανάκτορο Έκτορα	Θρήνος για τον Έκτορα
4η 503 – 529	Από τις Σκαιές Πύλες προς την τρωική πεδιάδα	Συνάντηση Πάρη - Έκτορα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΙΧΩΝ
Στ. 369-389: Αναζήτηση της Ανδρομάχης από τον Έκτορα στο κατώφλι του σπιτιού του (1^η σκηνή: Έκτορας, οικονόμος, δούλες)

Ο Έκτορας έχει ήδη μιλήσει με τον Πάρη. Λίγο πριν βγει στη μάχη λοιπόν, έχοντας στο μυαλό του ότι ίσως αυτή είναι η τελευταία του ευκαιρία να αγκαλιάσει και να φιλήσει τη γυναίκα του και το γιο του, τρέχει να τους δει και να τους αποχαιρετήσει. Ψάχνει να τους βρει στο παλάτι. Όπως όμως μας εκμυστηρεύεται ο ποιητής, η Ανδρομάχη βρίσκεται μαζί με τον Εκτορίδη, το γιο του Έκτορα, Αστυάνακτα και την τροφό στον πύργο. Ο Όμηρος μας κάνει γνώστες αυτού του μυστικού και για να επιτείνει την αγωνία του αναγνώστη, αλλά και για να δώσει έμφαση στον αντίχτυπο που είχαν τα πολεμικά γεγονότα στους ανθρώπους που έμεναν πίσω. Ο Έκτορας δε γνωρίζει τίποτε από όλα αυτά και ζητά πληροφορίες από μια οικονόμο. Διατυπώνει λοιπόν μια σειρά από άστοχα ερωτήματα, που ενώ είναι εύστοχα και αληθοφανή, στην πραγματικότητα δεν οδηγούν στη σωστή απάντηση. Ο Όμηρος επέλεξε τη μέθοδο αυτή για να τονίσει το πού πραγματικά βρίσκεται η Ανδρομάχη εκείνη τη στιγμή και να μεγαλώσει την αγωνία των αναγνωστών. Η οικονόμος τελικά απαντά σε όλες τις άστοχες ερωτήσεις του Έκτορα και δίνει και επιπλέον πληροφορίες. Έτσι του αναφέρει την αιτία που οδήγησε την Ανδρομάχη στα τείχη (νίκες Αχαιών), την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται (γεμάτη αγωνία ) και τέλος ότι δεν είναι μόνη της εκεί, ( με το γιο τους και την τροφό ).

Επεισόδιο Α 3η σκηνή (542-575)

Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.)

         ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Α΄                                   3^η Σκηνή (542-575): Μονόλογος Μενέλαος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Προβληματισμοί και αποφάσεις του Μενέλαου: Πώς εξηγεί ο Μενέλαος την παράδοξη παρουσία της Ελένης στην Αίγυπτο; Ποιες είναι οι αποφάσεις του;

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

·         Το ήθος του Μενέλαου

Μετά την αποχώρηση της Γερόντισσας, ο Μενέλαος βρίσκεται σε πλήρη σύγχυση. Οι πληροφορίες που πήρε του φαίνονται παράλογες και τερατώδεις: η Ελένη βρίσκεται στο παλάτι και μάλιστα είναι στην Αίγυπτο πριν καν οι Αχαιοί ξεκινήσουν για την Τροία. Είναι σε σύγχυση και καταλήγει στο αφελές συμπέρασμα της συνωνυμίας, υπάρχουν δύο γυναίκες με το όνομα Ελένη, δύο πόλεις με το όνομα Σπάρτη, δύο θεοί με το όνομα Δίας κλπ. Όμως η κοινή λογική δεν δέχεται τόσες συμπτώσεις.

ΡΑΨΩΔΙΑ Γ 121-244 Η τειχοσκοπία

            Τόπος : Το δωμάτιο της Ελένης, τα τείχη της Τροίας, το πεδίο μάχης έξω από τα τείχη

Χρόνος : 22^η μέρα της Ιλιάδας

Πρόσωπα : Ίρις (με τη μορφή της Λαοδίκης), Ελένη, γέροντες Τρώες, Πρίαμος

 Χωρισμός σε νοηματικές ενότητες

1^η ενότητα(στίχοι 121- 140):Η Ίριδα ενημερώνει την Ελένη για τη μονομαχία και την παροτρύνει να έλθει στα τείχη.

2^η ενότητα(στίχοι 141- 160):Η Ελένη ανεβαίνει στα τείχη και θαυμάζεται από τους γέροντες για την ομορφιά της.

3^η ενότητα(στίχοι 161- 177): Συνάντηση και συζήτηση Πρίαμου και Ελένης.

4^η ενότητα(στίχοι 177-190): Συζήτηση για τον Αγαμέμνονα.

5^η ενότητα(στίχοι 191- 224): Συζήτηση για τον Οδυσσέα και το Μενέλαο.

6^η ενότητα(στίχοι 225- 235): Συζήτηση για τον Αίαντα και τον Ιδομενέα.

7^η ενότητα(στίχοι 236-244): Αναφορά της Ελένη στα αδέρφια της, Κάστορα και Πολυδεύκη.

Το εσωτερικό της  Τροίας

Η Ίριδα καλεί την Ελένη να παρακολουθήσει από τα τείχη τη μονομαχία που θα κρίνει την τύχη της. Ως γυναίκα διαθέτει το δικό της, προσωπικό θάλαμο ,όπου ασχολείται με το υφαντό της(στίχος 141) .Από την άλλη πλευρά , η Τροία διαθέτει ισχυρά τείχη με πύργους αλλά και πύλες. Η σημαντικότερη πύλη που αναφέρεται (στ.145) είναι οι Σκαιές Πύλες που διαθέτουν ισχυρό και ευρύ πύργο πάνω από αυτές. Εκεί κατευθύνεται με τις θεραπαινίδες της η Ελένη. Ας φανταστούμε λοιπόν, τον πύργο τόσο ευρύχωρο και άνετο, που να χωράει όλους τους αρχηγούς και συμβούλους των Τρώων, καθώς αυτοί έχουν την πλήρη εικόνα του πεδίου της μάχης που απλώνεται από κάτω τους. 

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Α΄ 2η Σκηνή (495-541): Μενέλαος - Γερόντισσα

Μεταστροφή της τύχης από την ευτυχία στη δυστυχία

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Ο Μενέλαος και η αφιλόξενη Γερόντισσα

Τι ζητάει ο Μενέλαος και πώς του συμπεριφέρεται η Γερόντισσα; 

Τι πληροφορείται ο Μενέλαος από τη Γερόντισσα; 

Γιατί η Γερόντισσα διώχνει τον Μενέλαο; 

Στις φωνές του Μενέλαου (ίσως να χτύπησε και την πόρτα του ανακτόρου) ανταποκρίνεται η Γερόντισσα, η θυρωρός του ανακτόρου. Προβάλλει από τη μεσαία πύλη. Συνήθως είναι παχιά ή λιγνή με σιμή μύτη. Ο ρόλος της Γερόντισσας εξυπηρετεί την εξέλιξη της υπόθεσης του μύθου. Διαθέτει πείρα ζωής, είναι φιλική προς την Ελένη κι έτσι αποκρύπτει από το Θεοκλύμενο την άφιξη του.

            Ο ποιητής για λόγους δραματικής οικονομίας δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα του ξένου: στο τέλος της σκηνής η γερόντισσα φεύγοντας αγνοεί ακόμα ποιος είναι. Αυτό γινεται, καθώς κανείς μέσα στο παλάτι δεν πρέπει να γνωρίζει ποιος είναι ο ξένος, μέχρι την αναγνώριση Μενελάου – Ελένης. Και κυρίως αυτός που δεν πρέπει να το μάθει μέχρι να καταφέρουν οι δύο ήρωες να δραπετεύσουν είναι ο Θεοκλύμενος.

Ι. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

·         Έντονη εξωτερική δράση (κινήσεις, χειρονομίες) – στοιχεία όψης

ο Μ. και η Γ. έρχονται σχεδόν στα χέρια (σκηνοθετικές πληροφορίες)

·         Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης)

Τα στοιχεία έντονης εξωτερικής δράσης που δηλώνονται μέσα στο κείμενο συνιστούν σκηνοθετικές οδηγίες, δηλαδή πώς συμπεριφέρονται οι ήρωες πάνω στη σκηνή: πχ «Μη σπρώχνεις ντε, το χέρι μου μη σφίγγεις»)

·         Στιχομυθία Μενέλαου – Γερόντισσας (διάλογος ανά στίχο)

έντονη σύγκρουση – ψυχολογική ένταση που κάμπτει την αντίσταση της γερόντισσας που του παρέχει απροσδόκητες και απίθανες πληροφορίες.

·         Δραματικός ρόλος της σκηνής (στοιχείο προώθησης του μύθου)

Η Γερόντισσα δίνει σημαντικές πληροφορίες στον Μ που προωθούν τον μύθο: α)Του λέει ότι η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο και μάλιστα μέσα στο παλάτι. 

Άλλες πληροφορίες που του δίνει:  

β)η χώρα είναι η Αίγυπτος και αυτό είναι το παλάτι του βασιλιά Πρωτέα

γ)ο Πρωτέας έχει πεθάνει και βασιλεύει ο γιός του Θεοκλύμενος, ο οποίος σκοτώνει τους Έλληνες που έρχονται στη χώρα,

δ)αιτία γι’ αυτό είναι η Ελένη, η κόρη του Τυνδάρεω από τη Σπάρτη (εδώ δεν εξηγεί περισσότερα)

·         Η επιλογή της Γερόντισσας (μιας γυναίκας, γριάς, υπηρέτριας, και όχι ενός άνδρα)

Οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες αλλά και πιο δειλές.

Ο Μ. συγκρούεται με μια γριά γυναίκα, πράγμα που δείχνει την αθλιότητά του. 

Δημιουργεί πιο κωμικά αποτελέσματα επί σκηνής. 

Ο Ευριπίδης επιλέγει ως θυρωρό των ανακτόρων μια γυναίκα γερασμένη και αδύναμη και όχι κάποιο φρουρό στρατιώτη (εξυπηρέτηση θεατρικής οικονομίας). Αν ήταν άντρας, ίσως, η σκηνή εξελισσόταν διαφορετικά, πιθανόν κατέληγε σε βίαιη σύγκρουση, με απρόβλεπτες συνέπειες για την εξέλιξη του μύθου. Επίσης, ο Μενέλαος δε θα έπαιρνε τις απαραίτητες πληροφορίες και δε θα γινόταν η αποκάλυψη ότι στην Αίγυπτο βρίσκεται η Ελένη. Τέλος, δε θα αποκαλυπτόταν το ήθος του Μενέλαου (δείχνει σεβασμό προς τη Γερόντισσα, αν κι εκείνη τον αποπέμπει με τρόπο άκομψο και τον εξευτελίζει), αλλά και η ανωτερότητα των Ελλήνων έναντι των απολίτιστων βαρβάρων που δε σέβονται τον ιερό θεσμό της φιλοξενίας.

·         Τραγική ειρωνεία

Ο Μενέλαος αγνοεί πως η πραγματική Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο. «Είν’ η Ελένη εδώ, του Δία η κόρη;» (στ. 528) «Την έκλεψαν απ’ τη σπηλιά μου;» (στ. 532)

·         Αντιθέσεις

α)Η στάση της Γερόντισσας απέναντι στον Μ στην αρχή / και στο τέλος  

β)Η καταγωγή, θέση του Μ (μεγαλείο, νίκη στη μάχη) / σε σχέση με την τωρινή του κατάσταση (αθλιότητα) 

γ)Είναι  - Φαίνεσθαι: κυριαρχεί σε όλο το έργο, αλλά και στο διάλογο Μενέλαου – Γερόντισσας:

α)η γερόντισσα δεν μπορεί να φανταστεί ότι ο κουρελής ζητιάνος είναι ο Μενέλαος

β)φαίνεται σκληρή αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι,

γ)διώχνει τον ξένο όχι γιατί δεν θέλει να τον βοηθήσει, αλλά για να τον σώσει,

δ)η γερόντισσα αγαπά και βοηθά τους Έλληνες, τους οποίους μισεί ο Θεοκλύμενος, από τον οποίο ήλπιζε να πάρει βοήθεια ο Μενέλαος

ε) ο Μενέλαος πιστεύει ότι έφερε από την Τροία την Ελένη και την έχει κρυμμένη σε μία σπηλιά, αλλά μαθαίνει από τη Γερόντισσα ότι η Ελένη είναι στο παλάτι και την Αίγυπτο, πριν ξεκινήσει η εκστρατεία για την Τροία,

στ)πιστεύει ότι στο παλάτι θα τον λυπηθούν και θα του δώσουν και δώρα φιλοξενίας, ενώ αν δε φύγει το μόνο που θα κερδίσει  είναι ο θάνατός του.

Αυτή η αντίθεση ανάμεσα στη δόξα (<δοκεῖ΄= φαίνεται) και την αλήθεια προβληματίζει: Θα αναγνωρίσει η Ελένη το Μενέλαο; Ο Μενέλαος θα αποδεχθεί την πραγματική Ελένη; Θα πιστέψει την ιστορία της; Θα αποκαλυφθεί η ταυτότητα του Μενέλαου στο Θεοκλύμενο και τι θα ακολουθήσει;

      Αυτή η αντίθεση δεν είναι μόνο θέμα της φιλοσοφίας, αλλά και θέμα που θα απασχολούσε τον άνθρωπο καθημερινά σε όλους τους τομείς της ατομικής και κοινωνικής του ζωής:

α)η εικονική πραγματικότητα από τη μια και η πραγματικότητα από την άλλη συνυπάρχουν, το γνήσιο και η απομίμηση, η αλήθεια και το ψέμα,

β)η διαφήμιση δημιουργεί ένα πέπλο εικονικής πραγματικότητας, προπαγάνδας και παραπλάνησης, που καλύπτει την αλήθεια,

γ)η άγνοια και οι προκαταλήψεις μας εμποδίζουν το δρόμο προς την αλήθεια, με αποτέλεσμα να δηλητηριάζουν τις ανθρώπινες σχέσεις,

δ)πολλοί άνθρωποι φορούν «προσωπείο», είναι υποκριτές και κρύβουν την αλήθεια…

Μήπως τελικά η δική μας ζωή μοιάζει περισσότερο απ’ όσο πιστεύαμε με τους ήρωες μας…;

Γιώργος Σεφέρης, "Ελένη"

Γιώργος Σεφέρης, "Ελένη", Ποιήματα, Αθήνα, Ικαρος, ¹⁵1985, σσ. 239-242.

ΕΛΕΝΗ

ΤΕΥΚΡΟΣ ... ες γην εναλίαν Κύπρον ου μ' εθέσπισεν
οικείν Απόλλων, όνομα νησιωτικόν
Σαλαμίνα θέμενον της εκεί χάριν πάτρας.
..............................................................
ΕΛΕΝΗ: Ουκ ήλθον ες γην Τρωάδ' , αλλ' είδωλον ήν.
.............................................................
ΑΓΓΕΛΟΣ: Τι φής;
Νεφέλης άρ' άλλως είχομεν πόνους πέρι;

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ,ΕΛΕΝΗ

 

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες''.

Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων,

σύ που δωρίζεις τη μουσική δροσιά του δάσους

στα χωρισμένα σώματα και στις ψυχές

αυτών που ξέρουν πως δε θα γυρίσουν.

Τυφλή φωνή, που ψηλαφείς μέσα στη νυχτωμένη μνήμη

βήματα και χειρονομίες^. δε θα τολμούσα να πω φιλήματα^.

και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας.

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες".

Ποιες είναι οι Πλάτρες; Ποιος το γνωρίζει τούτο το νησί;

Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα:

καινούργιους τόπους, καινούργιες τρέλες των ανθρώπων

ή των θεών^.

η μοίρα μου που κυματίζει

ανάμεσα στο στερνό σπαθί ενός Αίαντα

και μιαν άλλη Σαλαμίνα

μ' έφερε εδώ σ' αυτό το γυρογιάλι.

Το φεγγάρι

βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη^.

σκέπασε τ' άστρα του Τοξότη, τώρα πάει να 'βρει

την καρδιά του Σκορπιού, κι όλα τ' αλλάζει.

Πού είναι η αλήθεια;

Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης^.

το ριζικό μου, ενός ανθρώπου που ξαστόχησε.

Η Ελένη του Ευριπίδη σε κόμικ

Επειδή όλα μπορούν να γίνουν αντικείμενο καλλιτεχνικής έμπνευσης και η τέχνη - εκ προοιμίου ανατρεπτική - οφείλει να υπονομεύει τα πάντα, την εξουσία, τη θρησκεία, τις σχέσεις των φύλων, τον πόλεμο, την ομορφιά, η τραγωδία "Ελένη" του Ευριπίδη  μπορεί να αποτελέσει  ευκαιρία για  σάτιρα.  Άλλωστε  ο Ευριπίδης και η γενιά του το ίδιο δεν έκαναν; Έθεταν ερωτήματα, αμφισβητούσαν, αμφέβαλαν, επέκριναν, χειραφετούνταν.........................

Το  καλλιτεχνικό ντουέτο, Βασίλης Αναστασιάδης, συγγραφέας - εκπαιδευτικός και Γιάννης Αντωνόπουλος, σκιτσογράφος - εικονογράφος, ( Δείτε περισσότερα εδώ:) πήρε τη γνωστή μας τραγωδία του Ευριπίδη και την έκανε χιουμοριστικό κόμικ. 

"Ένα κόμικ που θα σας κάνει να γελάσετε δίχως χοντροκομμένα αστεία, αλλά με χιούμορ επιπέδου, στο οποίο συμβάλλουν τόσο το σενάριο με τις ανατροπές και τα λεκτικά ευρήματά του, όσο και το σκίτσο -  χρώμα, που υπηρετούν την εξέλιξη του μύθου, προσδίδοντας την απαραίτητη εικόνα / θέαση"(Δ. Φύσσας, συγγραφέας)

                                                                                                                                                                                                                                            

Δείτε πώς παρουσιάζουν οι δημιουργοί του κόμικ κάποια από τα κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας: 

Συνηρημένα και των τριών τάξεων ενεργητική και μέση φωνή

               

Α. Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση:                                  Μονάδες  4,5 (9x0,5)

Α.      Το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα του ρήματος τιμῶμαι(-άομαι):

1.         τιμᾶσθε

2.         τιμῶσθε

3.         τιμᾶτε

4.         ἐτιμᾱσθε

Β.       Το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα του ρήματος πειρῶ(-άω):

1.                   πειρόσι

2.                   πειρῶσι

3.                    πειρῶτε

4.                    πειρᾶτε

Γ.       Το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού του ρήματος ὁρῶ(-άω):

1.                    ὥρων

2.                    ὅρων

3.                    ἐώρων

4.                    ἐόρων

Δ.      Το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού του ρήματος ἀγανακτῶ(-έω):

1.           ἠγανάκτει

2.           ἀγανάκτει

3.           ἠγανακτεῖ

4.           ἀγανακτεῖ

Ε.       Το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα του ρήματος ἀγνοοῦμαι(-έομαι):

1.                   ἀγνόει

2.                   ἀγνοεῖ

3.                    ἀγνόου

4.                    ἀγνοοῦ

ΣΤ.      Το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα του ρήματος ἐνοχλῶ(-έω):

1.                    ἐνόχλοι

2.                    ἐνοχλοίη

3.                    ἠνόχλοι

4.                    ἠνοχλοίη

Ζ.       Το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού του ρήματος ἡγοῦμαι(-έομαι):

1.                    ἡγοῦντο

2.                    αἰγοῦντο

3.                    ἡγεῖντο

4.                    ἡγῶντο

Η.      Το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα του ρήματος πληροῦμαι(-όομαι):

1.                    πληρῆ

2.                    πληροῦ

3.                   πληροῖ

4.                    πληρῶ

Θ.      Το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού του ρήματος ἀξιῶ(-όω):

1.                    ἀξιοῦμεν

2.                    ἀξιῶμεν

3.                    ἠξιεῖμεν

4.                   ἠξιοῦμεν

Β. Να αντικαταστήσετε τους τύπους του ρήματος «νικάω-ῶ» με τούς αντίστοιχους τύπους των ρημάτων «πολεμέω-ῶ» και «δουλόω-ῶ» στις παρακάτω προτάσεις.                        Μονάδες 6,5 (13x0,5)

Δεῖ ἡμᾶς τούς ἐχθρούς νικᾶν.         Παρασκευαζόμεθα ἳνα τούς ἐχθρούς νικῶμεν. (Υποτακτική)      Νικάτω τούς ἐχθρούς τῆς πόλεως.      Εἰ νικῷμεν τούς ἐχθρούς, γενοίμεθα ἄν ἡγεμόνες.      Οἱ ἐχθροί ἅπαντες ἐνικῶντο ὑπό τῶν ἡμῶν πατέρων.      Οἱ νικῶντες τούς ἐχθρούς εἶεν μακάριοι.      Δεῖ τούς ἐχθρούς νικᾶσθαι.

Δεῖ ἡμᾶς τούς ἐχθρούς πολεμεῖν

Γ. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με τη γραμματική αναγνώριση τους στη στήλη Β’. (Προσοχή! Μπορεί να υπάρχουν και 2 σωστές απαντήσεις σε κάποια!).                                                      Μονάδες 9

Α’                                                                                            Β’

1.   τελευτᾶ 2.   νικάσθων/ νικάσθωσαν 3.   ἠρωτῶμεν 4.   ἡττῶντο 5.   ἐκράτουν 6.   φοβῇ 7.   κρατοῖς

α.    γ’ ενικό οριστικής ενεστώτα ε.φ. Ρ σε –άω  -ῶ β.    γ’ ενικό υποτακτικής ενεστώτα ε.φ. Ρ σε –άω -ῶ γ.     γ’ πληθ. προστακτικής ενεστώτα μ.φ. Ρ σε άομαι - ῶμαι δ.    α’ πληθ. οριστικής παρατατικού ε.φ Ρ σε –άω  -ῶ ε.    γ’ πληθ. οριστική παρατατικού μ.φ. Ρ σε άομαι - ῶμαι στ.  α’ ενικό οριστικής παρατατικού ε.φ. Ρ σε έω - ῶ ζ.     β’ ενικό οριστικής ενεστώτα μ.φ. Ρ σε έομαι - ῶμαι η.     β’ ενικό υποτακτικής ενεστώτα μ.φ. Ρ σε έομαι - ῶμαι θ.     β’ ενικό ευκτικής ενεστώτα ε.φ. Ρ σε έω - ῶ