Ο παππούς και το εγγονάκι

Λέων Τολστόι                                    
Ο παππούς και το εγγονάκι

Διήγημα: είναι ένα από τα 3 είδη (νουβέλα, μυθιστόρημα)         

Χαρακτηριστικά του:             

α)συντομία

β)πυκνότητα γλώσσας και περιεχομένου

γ)λιτότητα εκφραστικών μέσων – απλή πλοκή (ευθύγραμμη εξέλιξη γεγονότων)

δ)αληθοφάνεια (η ιστορία θα μπορούσε να είναι αληθινή)

ε)έχει συγκεκριμένο χώρο και χρόνο

στ)θέματα από την καθημερινή ζωή

ζ)ένας κεντρικός ήρωας που περιστοιχίζεται από άλλους δευτερεύοντες.

Σ’ αυτό το διήγημα έχουμε έντονα τα στοιχεία παραμυθιού:

α)προφορικότητα αφήγησης, β)απλότητα μύθου-ιστορίας, γ)εκφραστική λιτότητα, δ) ανθρωπιστική διάθεση, ε)δεν δηλώνεται καθαρά ο χώρος και ο χρόνος, στ)διαχρονικότητα (έχει μεγάλη και αμείωτη αξία σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή), ζ)γρήγορη δράση (δίνει στο κείμενο ζωντάνια και παραστατικότητα), η)ρηματική διατύπωση της ιστορίας (χρήση κυρίως ρημάτων) και θ)ηθικό δίδαγμα.

   Ο παππούς και το εγγονάκι

     Θέμα: η συμβίωση του γέροντα γονιού με την οικογένεια του παιδιού του.

  Μύθος: Η αγάπη και η κατανόηση προς τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας (ηλικιωμένους).

      Δομή κειμένου: μία ενότητα αδιάσπαστη όλο το κειμενάκι

     Πρόσωπα Χαρακτήρες: παππούς, γιος – νύφη, εγγονός Μίσα

      Τίτλος – Ιστορία (γεγονότα)

      Αφηγητής απρόσωπος, δεν ταυτίζεται με κάποιο από τα πρόσωπα της ιστορίας

   Φωνές: α)αφηγητή (αφηγείται και σχολιάζει τα γεγονότα), β)πατέρας και Μίσα σε διαλόγους

    Χρόνος και Τόπος: σπάνια υπάρχει χρονικός προσδιορισμός, γιατί ο αφηγητής θέλει να δώσει στα λόγια του διαχρονικότητα. Ο τόπος ομοίως, σπανίως δίνεται λεπτομερειακά. Ίσως είμαστε κάπου στη Ρωσία πριν πολλά χρόνια.

       Τεχνικές Αφήγησης: α)αφήγηση: ο αφηγητής δίνει την εξέλιξη με πολύ γρήγορη διαδοχή των γεγονότων. Η αφήγηση προϋποθέτει έναν πομπό, έναν δέκτη και ένα μήνυμα.

β)διάλογος ιδιαίτερα φυσικός που διατηρεί την αμεσότητα του προφορικού λόγου. Ακόμα και στους διαλόγους υπάρχει μεσολάβηση του αφηγητή, που σχολιάζει ή παρουσιάζει το κλίμα.

γ)περιγραφή, δηλαδή λεπτομερής έκθεση προσώπων, αντικειμένων κλπ.

            Γλώσσα: απλή, απέριττη, χωρίς καθόλου στολίδια με χρήση ρημάτων κατά κύριο λόγο.

         Ύφος, δηλαδή ο ιδιαίτερος τρόπος έκφρασης που επιλέγει ο συγγραφέας. Μπορεί να είναι 1)απλό ή λιτό (ακρίβεια, λιτότητα, σαφήνεια), 2)γλαφυρό (πλούσιο λεξιλόγιο και έντονα εκφραστικά μέσα), 3)χαλαρό (λίγες σκέψεις με πολλά λόγια) # πυκνό, 4)ζωντανό (έχει στοιχεία που χαρίζουν στο κείμενο ζωηράδα),5)φυσικό (κυλάει η ιστορία χωρίς να γίνεται ιδιαίτερη προσπάθεια και να κουράζει τον ακροατή-αναγνώστη) 6)παραστατικό (είναι τόσο ζωντανά αυτά που παρουσιάζει ο αφηγητής που δημιουργούνται στο μυαλό μας εικόνες από την ιστορία).

Σ’ αυτό το διήγημα το ύφος είναι λιτό και πυκνό.

     Επιμύθιο – Ηθικό δίδαγμα.