Το μαύρο Κύμα Λουίς Σεπούλβεδα

Ο Λουίς Σεπούλβεδα γεννήθηκε το 1949 στη Χιλή, την οποία όμως υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει. Από το 1980 εγκαταστάθηκε στην Ευρώπη και συνδέθηκε με τη διεθνή οικολογική οργάνωση Greenpeace. Γράφει ακατάπαυστα γεγονότα, σχόλια και ερμηνείες, εικόνες του κόσμου που διαμορφώθηκε στους άγριους καιρούς μας.

          Το κείμενο είναι απόσπασμα από το μυθιστόρημα "Η ιστορία του γάτου που έμαθε σε ένα γλάρο να πετάει" (2001), το οποίο -μεταξύ άλλων- εξετάζει το θέμα της ρύπανσης των θαλασσών. Το έργο εκτυλίσσεται στο λιμάνι του Αμβούργου με πρωταγωνιστή το γάτο Ζορμπά, που υπόσχεται σε μία ετοιμοθάνατη από τη μόλυνση γλαροπούλα, να κλωσήσει ο ίδιος το αυγό της, να μεγαλώσει το γλαρόπουλο και να του μάθει να πετάει.

      Ιστορία:  Η Κενγκά, ένας θηλυκός γλάρος πέφτει σε μία πετρελαιοκηλίδα. Καλύπτεται ολόκληρη από την παχύρρευστη μάζα και αρχικά νομίζει ότι τυφλώθηκε. Σιγά σιγά και μετά από πολλές βουτιές τα μάτια της καθαρίζουν και προσπαθεί να πετάξει. Παρά τις αποτυχίες δεν το βάζει κάτω με την ελπίδα ότι ο ήλιος θα λιώσει το πετρέλαιο που την έχει καλύψει. Όταν αυτό τελικά δεν γίνεται, χάνει τις δυνάμεις της και αρχίζει και πέφτει, κλείνει τα μάτια και με όλη της τη δύναμη πετά μανιασμένα. Όταν τα ξανανοίγει βλέπει μπροστά της την εκκλησία του Αγίου Μιχαήλ.

     

    

Μύθος: Ένα από τα σύγχρονα προβλήματα είναι η μόλυνση της θάλασσας και η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας.

     Δομή κειμένου: Είναι μια ενότητα που μπορεί να διαιρεθεί στις εξής υποενότητες:

α΄υποεν. (Η Κενγκά… μακριά από το μαύρο κύμα»): Ο γλάρος συνειδητοποιεί το πρόβλημα της πετρελαιοκηλίδας.

β΄υποεν. (« Με όλους τους… από την πείνα») Η Κενγκά κολυμπά ως το καθαρό νερό και σκέφτεται το τέλος που πλησιάζει.

γ΄υποεν. («Μπροστά στην… ο Ίκαρος έπεσε») Η τελευταία προσπάθεια σωτηρίας.

δ΄υποεν. («Η Κενγκά χτύπησε… να τις κουνήσει») Η επιτυχία της Κενγκά να πετάξει μετά από αρκετές προσπάθειες.

      Πρόσωπα: Κενγκά, οι συντρόφισσές της από το σμήνος της Κόκκινης Άμμου, οι ετοιμοθάνατοι γλάροι, πληρώματα των πετρελαιοφόρων, η γριά συντρόφισσα από τα Φρισικά Νησιά και ο Ίκαρος.

           Τίτλος: Εστιάζει απευθείας στο πρόβλημα της μόλυνσης των θαλασσών. Αναφέρεται στην πετρελαιοκηλίδα η οποία αποκαλείται, εκτός από «μαύρο κύμα», «κατάρα των θαλασσών, παχύρρευστη κηλίδα, μαύρη μάστιγα, μαύρη κηλίδα, ουσία παχύρρευστη, κατάρα, καταραμένο πετρέλαιο». Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς ο συγγραφέας στοχεύει στην αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης και ευαισθητοποίησης του αναγνώστη προκειμένου να υπάρξει μία συλλογική δράση για την προστασία του περιβάλλοντος. «Μαύρο» λόγω της καταστροφικής του δράσης.

   Η Εμψύχωση (Ο Ανιμισμός): Ο  συγγραφέας παρουσιάζει την ηρωίδα του, την Κενγκά, να έχει ανθρώπινες ιδιότητες. Η τεχνική αυτή, χρησιμοποιείται συχνά και στα παραμύθια με ζώα, λέγεται ανιμισμός. ‘Έτσι, στο κείμενό μας παρακολουθούμε την Κενγκά να έxει ανθρώπινα συναισθήματα: απελπίζεται και υποφέρει για το κακό που τη βρήκε, αισθάνεται μίσος για όσους την έφεραν σε αυτή τη θέση, αρχίζει να ελπίζει και αγωνίζεται με όλες της τις δυνάμεις να σωθεί. Ακόμα, παρουσιάζεται να μιλά, να επικοινωνεί με τους άλλους γλάρους, να σκέφτεται, να καταστρώνει σχέδια για να σωθεί. Πρόκειται για μία τεχνική που χρησιμοποιείται στην παιδική λογοτεχνία (παραμύθια). Ο συγγραφέας με τον ανιμισμό, επιδιώκει να ταυτίσει τους αναγνώστες του με την Κενγκά, να τους κάνει να έρθουν στη θέση της, να νιώσουν την αγωνία, την απελπισία της και να κατανοήσουν έτσι την αδικία που διαπράττουν οι άνθρωποι απέναντι στα ζώα, θεωρώντας ότι είναι οι κυρίαρχοι του πλανήτη και οι μοναδικοί που έχουν δικαίωμα στη ζωή. Μ’ αυτό τον τρόπο στέλνει τα οικολογικά του μηνύματα και ευαισθητοποιεί τους αναγνώστες του στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας.

          Φωνές: Ακούγεται κυρίως η φωνή του αφηγητή και της Κενγκά, που μέσα από τις σκέψεις της ακούγονται η γριά συντρόφισσα και οι ακτοφύλακες.

        Χρόνος: ο χρόνος δεν προσδιορίζεται σαφώς. Σίγουρα πρόκειται για μέρα, αφού μιλάμε για φως του ήλιου.

      Τόπος: ο τόπος προσδιορίζεται γεωφυσικά (θάλασσα μολυσμένη και έπειτα καθαρή και ουρανός) και γεωγραφικά (καμπαναριό Αγίου Μιχαήλ, ΒΔ Γερμανία, αφού αναφέρεται στον ποταμό Έλβα και το Αμβούργο).

     Τεχνικές Αφήγησης: 1)αφήγηση: περιορισμένη καθώς δεν υπάρχουν πολλά γεγονότα. Η αφήγηση γίνεται σε γ’ πρόσωπο. Ο αφηγητής δε συμμετέχει στην ιστορία, είναι δηλαδή ετεροδιηγητικός. Παρουσιάζται ως παντογνώστης, γνωρίζει όλα όσα συμβαίνουν, ακόμα και τις κρυφές σκέψεις και τα συναισθήματα της ηρωίδας του. Έχουμε όμως και την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Κενγκά και έτσι το κείμενο ζωντανεύει μέσα  από την εναλλαγή των αφηγητών. Στο κείμενο συναντάμε περιγραφή και μονόλογο. Γενικότερα, η αφήγηση είναι χρονολογική με εξαίρεση δύο αναδρομές στο παρελθόν. Στην πρώτη η Κενγκά θυμάται την αιτία του «κακού», τα πετρελαιοφόρα που ξέπλεναν τις δεξαμενές τους και προκάλεσαν την πετρελαιοκηλίδα, το «μαύρο κύμα». Στη δεύτερη σκέφτεται την ιστορία του ‘Ικάρου που της είχε διηγηθεί μία γριά συντρόφισσά της (τεχνική του εγκιβωτισμού: ο συγγραφέας δηλαδή παρεμβάλει μέσα στην ιστορία του μια άλλη ιστορία.) 2)περιγραφή: αποδίδει την κατάσταση σωματική και ψυχική της Κενγκά, 3)ευθύς λόγος: «Όχι όμως όλους… και άδικη», «Μπορεί και να 'χω... στα φτερά μου», «Ο Άγιος Μιχαήλ!».

          Γλώσσα: απλή, κατανοητή, δημοτική, καθημερινή,  λιτή κι απέριττη.

      Ύφος: Ζωντανό, φυσικό, παραστατικό και επιπλέον διδακτικό και δραματικό.

     Εκφραστικά μέσα: περιορισμένα 1)Κυριαρχεί η προσωποποίηση του γλάρου. Μέσα από το δράμα της Κενγκά περιγράφεται η απαράδεκτη συμπεριφορά του ανθρώπου προς το περιβάλλον και τα ζώα, 2)μεταφορές: «μαύρο κύμα», «κατάρα των θαλασσών», «μαύρη μάστιγα», «ο ήλιος δεν της έκανε το χατίρι»(το τελευταίο και προσωποποίηση), 3)εικόνες: οπτικές π.χ. «Η Κενγκά άνοιξε τις φτερούγες... την είχε τυφλώσει», «Η Κενγκά με τ' ασημιά φτερά... από το μαύρο κύμα» κ.α. ηχητικές π.χ. «Όχι όμως όλους... έκρωξε αδύναμα», οπτική και απτική «Το καταραμένο το πετρέλαιο είχε ποτίσει... η ουρά της ήταν πολύ καθαρότερη», 4) παρομοίωση: «σαν κουκκίδες σε γαλάζιο ύφασμα».

 Δείτε επίσης: http://marianta1.blogspot.gr/2014/12/blog-post.html 

http://www.slideshare.net/katerina_a/ss-11470772 

http://afterschoolbar.blogspot.gr/2012/03/blog-post_22.html

http://www.slideshare.net/katerina60/ss-12721566 

 Τρισδιάστατο βιβλίο: http://alexgger.blogspot.gr/2012/05/blog-post_29.html

 Διδακτικά σενάρια: http://www.slideshare.net/Metaxoula/ss-24942569