Κ.Π.Καβάφης Δέησις

Έτσι βλέπει  ο ποιητής τον εαυτό του: «Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια - σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».        

Το σώμα των ΚΑβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει:  

α. Τα 154 ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος - τα Αναγνωρισμένα

β. Τα 37 Αποκηρυγμένα ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά σε ρομαντική καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε,

γ. τα Ανέκδοτα, δηλαδή 75 ποιήματα που δεν εκδόθηκαν, αλλά βρέθηκαν ολοκληρωμένα στα χαρτιά του και 

δ. τα 30 Ατελή, που βρέθηκαν στα χαρτιά του, χωρίς να έχουν πάρει την οριστική τους μορφή.

Οι θεματικοί κύκλοι της καβαφικής ποίησης

Ο Καβάφης χώριζε τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες: 

α)Τα ιστορικά ποιήματα που εμπνέονται κυρίως από την ελληνιστική περίοδο, και στα περισσότερα έχει εξέχουσα θέση η Αλεξάνδρεια.

β)Τα φιλοσοφικά ποιήματα που πολλοί τα αναφέρουν και ως "διδακτικά".

γ)Στα αισθησιακά ή ηδονιστικά ποιήματα, που είναι και τα πιο λυρικά, και όπου κυριαρχεί η ανάμνηση και η αναπόληση.

Η μορφή - Τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του είναι:

1. ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης

2. λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα (όσα υπάρχουν έχουν πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά, κοσμητικά επίθετα)

3. ουδέτερη γλώσσα, σχεδόν πεζολογική, μακριά από τις ποιητικές συμβάσεις της εποχής. Η γλώσσα δεν αποκαλύπτει τα συναισθήματα

4. εξαιρετικά σύντομα ποιήματα

5. ιαμβικός ρυθμός αλλά τόσο επεξεργασμένος που συχνά είναι δύσκολο να διακριθεί

6. σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ομοιοκαταληξίας

7. ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης: παίζουν ρόλο για το νόημα (πχ ειρωνεία) ή λειτουργούν ως οδηγίες απαγγελίας (πχ χαμήλωμα του τόνου της φωνής στις παρενθέσεις)

8. καβαφική ειρωνεία.

  Το ποίημα δημοσιεύτηκε στα 1898 και περιλαμβάνεται στα Αναγνωρισμένα του. Θέμα του είναι η αγωνία των ανθρώπων απέναντι σε γεγονότα που καθορίζουν τη ζωή τους, αλλά και η αδυναμία τους να ξεπεράσουν το θάνατο και να ανατρέψουν το αναπόφευκτο. Εδώ η μάνα αγωνιά για το γιο της, δεν ξέρει ότι είναι ήδη νεκρός και η Παναγία δεν μπορεί να κάνει κάτι για να αποτρέψει τη μοίρα. 

•    Ιστορία: Η μητέρα ενός ναυτικού προσεύχεται στην Παναγία να προστατεύσει το γιο της από τις τρικυμισμένες θάλασσες και να επιστρέψει σύντομα κοντά της. Ο γιος της όμως είναι ήδη νεκρός.

• Μύθος: Στην αναμέτρηση του κόσμου των ανθρώπων και του θεού, αποδεικνύεται η άγνοια και η πλάνη του ανθρώπου και η ζωή αποκτά μια τραγική διάσταση.

•  Δομή κειμένου: Το ποίημα αποτελείται από τέσσερα δίστιχα, που δεν ξεχωρίζουν νοηματικά και εκφραστικά. Αυτό ενισχύεται και από τους διασκελισμούς (το φαινόμενο κατά το οποίο το νόημα, η φράση ή μια λέξη δεν ολοκληρώνεται σε ένα στίχο αλλά συνεχίζεται και στον επόμενο).

•  Πρόσωπα: η μάνα (βιώνει αγωνία για την τύχη του γιου της. Δεν είναι μια συγκεκριμένη μάνα. Στην εικόνα της καθρεφτίζονται όλες οι μάνες των ναυτικών. Συμπεριφέρεται όπως ένας παραδοσιακός άνθρωπος που φοβάται: πηγαίνει στην εκκλησία και παρακαλά την Παναγία, μάλιστα ανάβει και ένα "υψηλό" κερί. Με την προσφορά αυτή νιώθει ότι από τη μεριά της έχει κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να εξασφαλίσει τη βοήθεια από το Θεό.), η Παναγία και μέσα από την προσευχή της μητέρας έμμεσα εμφανίζεται ο γιος.

• Τίτλος: "Δέησις" είναι η παράκληση της μάνας στην Παναγία να προφυλάξει το παιδί της. Η μάνα δε γνωρίζει ότι ο γιος της είναι ήδη νεκρός, άρα και η προσευχή της δεν μπορεί να εισακουστεί. Έτσι, ο τίτλος αποκτά έντονα τραγική -ίσως και ειρωνική- απόχρωση για τη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ίσως, επιβιώνει εδώ η αρχαιοελληνική αντίληψη της μοίρας και της ανάγκης, που καθορίζει την πορεία όχι μόνο του ανθρώπινου, αλλά και του θεϊκού κόσμου, ως υπέρτατος ρυθμιστής του σύμπαντος.
• Φωνές: αφηγητής

• Χρόνος: δεν υπάρχει σαφής προσδιορισμός χρόνου. Σε ένα προγενέστερο χρόνο φυσικά ό γιος έχει χαθεί στα βάθη της θάλασσας. Η σκηνή όμως χαρακτηρίζεται από γραμμική ή ευθύγραμμη κίνηση του χρόνου (:τα γεγονότα εξελίσσονται χωρίς χρονικά άλματα, επιταχύνσεις ή επιβραδύνσεις).
• Τόπος: είναι διπλός. Η θάλασσα που παρέσυρε το ναύτη και η εκκλησία όπου δέεται η μάνα.
• Τεχνικές Αφήγησης: 1)περιγραφή: η εικόνα της μάνας στην εκκλησία, 2) αφήγηση: στο τέλος, εκεί όπου ο ποιητής σχολιάζει τον τρόπο με τον οποίο ακούει η εικόνα τη δέηση της μάνας.
• Γλώσσα: ιδιότυπη. Ο ποιητής χρησιμοποιεί τύπους καθαρεύουσας π.χ. υψηλό, δέεται, εικών, υιός. Η γλώσσα όμως είναι δημοτική με κάποιους ιδιωματικούς τύπους της Κωνσταντινούπολης π.χ. πηαίνει κι ανάφτει, ξεύροντας. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα σε μία προσπάθεια να αποδώσει τον γύρω  κόσμο και την επίσημη γλώσσα της παροικίας της Αλεξάνδρειας. Οι ιδιωματισμοί δείχνουν την ιδιαιτερότητα της ανθρώπινης έκφρασης.
• Ύφος: απλό, κατανοητό σε α' επίπεδο και έπειτα ειρωνικό, σκοτεινό, τραγικό και δραματικό.
• Μέτρο: ίαμβος, στίχος ελεύθερος με άνισο αριθμό συλλαβών. Πολλά πεζολογικά στοιχεία. υπάρχει μια υποτυπώδης ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία, που ηχεί σαν ειρωνεία.
• Εκφραστικά μέσα: περιορισμένα στην ποίηση του Καβάφη 1)μεταφορά: «στήνει τ' αυτί» 2)προσωποποίηση: «η εικών ακούει... ξεύρωντας». Αν και δεν υπάρχουν άλλα σχήματα λόγου, κυριαρχεί η θεατρικότητα, καθώς ο ποιητής στήνει ένα σκηνικό: μια μάνα παρακαλάει για την τύχη του γιου της σε μία εκκλησία. Παράλληλα, υπάρχει και τραγική ειρωνεία: η μάνα παρακαλάει για την ασφάλεια του γιου που όμως η Παναγία γνωρίζει ότι έχει πεθάνει.